Kamienie Pamięci w Koninie. Symboliczne upamiętnienie ofiar nazizmu

Pierwsze w Koninie Kamienie Pamięci pojawiły się przy dawnym domu rabina. To zasługa Damiana Kruczkowskiego, dyrektora biblioteki, który zabiega o pamięć o przodkach. 

Kamienie Pamięci (stolpersteine) poświęcone rabinowi Jakubowi i rebecyn Pesie małżonkom Liebschütz, odsłonięto na pl. Zamkowym 8 w Koninie, przy budynku, w którym mieszkali.

- To ważne wydarzenie, ale nie ostatnie – powiedział na wstępie Damian Kruczkowski, dyrektor konińskiej biblioteki, który zabiegał o taką formę upamiętnienia dawnych mieszkańców Konina. – W historii miasta jest wiele osób, które można upamiętnić w ten sposób.

Mądry rabin 

Jakub Liebschütz był czwartym i ostatnim konińskim rabinem. Wykształcony, wrażliwy i mądry rabin, który dążył do współpracy i zgody, tak między członkami społeczności żydowskiej, jak i między wyznawcami różnych religii, którzy zamieszkiwali niegdyś Konin. W 1939 r. zamknięty w getcie otwartym w Koninie, ostatecznie został deportowany w ostatnim transporcie Żydów do Józefowa Biłgorajskiego na początku 1941 r. Rabin został zastrzeleny 13 lipca 1942 r. w pierwszym dniu likwidacji getta.

- Powinniśmy się potykać o przeszłość, nawet jeśli jest trudna. Dlatego chciałbym, aby te Kamienie Pamięci były dla nas takim otrzeźwieniem, momentem, kiedy przypomnimy sobie, że w historii miasta były osoby, które dzisiaj upamiętniamy – powiedział Witold Nowak, zastępca prezydenta Konina. – Tych kamieni będzie zawsze mniej niż ofiar, ale tej pamięci będzie więcej.

Można się potknąć 

Kamienie Pamięci (stolperstein – z niem. kamień, o który się potykamy, po polsku – kamień pamięci) – to określenie pomników poszczególnych ofiar nazizmu, mających postać kostek brukowych z mosiężną tabliczką, z wyrytym na niej nazwiskiem upamiętnionej osoby, datami jej urodzin i śmierci oraz informacją o losie, jaki ją spotkał. Stolpersteiny montowane są w chodniku, zazwyczaj w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania upamiętnionej ofiary nazizmu. W ten sposób upamiętnia się męczeńską śmierć nie tylko Żydów, ale i Polaków, Romów, ludzi niepełnosprawnych, Świadków Jehowy, homoseksualistów i członków partii politycznych. Inicjatorem i wykonawcą kamieni jest niemiecki artysta Günter Demnig, który zaczął je tworzyć w latach 90. XX w. i który nadał im również nazwę.

Piotr Gutkowski przeczytał list, który przekazała przewodnicząca stowarzyszenia Drugie Pokolenie Alina Świdowska. Oto fragment: – Dziś, dzielenie nas na Polaków i Żydów traci sens. Wszyscy jesteśmy z tej ziemi. Część naszych przodków została w bestialski sposób zamordowana, włączony został tryb zabijania i zginęły miliony niewinnych ofiar. Z trudem odnajdujemy nikłe ślady ich istnienia. Wy w Koninie, dokładacie mnóstwo wysiłku, żeby brutalnie zniszczone życie żydowskich sąsiadów, zostało przywrócone. Potomków ofiar Holocaustu zostało niewielu, nasz głos jest zbyt słaby by przebić się przez informacyjny szum dzisiejszych czasów. Wasz głos jest tak dobitny, że może przedostać się przez mur obojętności, tuszowania i spłaszczania historii. Może dotrzeć nawet do samych umarłych. Być może usłyszą, że nie umarli na darmo, a pamięć o nich nie gaśnie.  

Niebo płakało

Nie zważając na potęgujący się deszcz, przedstawiciele potomków, a także  stowarzyszeń i gmin żydowskich, dziękowali zebranym za pamięć. Uroczystość zwieńczył psalm Dawida, który przeczytał Damian Kruczkowski. Nieco przemoczeni uczestnicy, wśród których byli także uczniowie z pobliskiego I Liceum Ogólnokształcącego, udali się na dalsze wspomnienia do konińskiej synagogi.  

- Przywracanie tych nazwisk jest bezcenne – podsumowała Anna Gutkowska, sekretarz stowarzyszenia Drugie Pokolenie - Potomkowie Ocalałych z Holokaustu.