Wieczór pełen symboli. Tajemnice wigilijnej kolacji

Za chwilę wiele osób zasiądzie do wigilijnej kolacji. Czy znacie jej symbolikę? O choince, opłatku i zwyczajach tej wyjątkowej nocy, przypomina diecezja włocławska.

Wiele tradycji wigilijnych nawiązuje do symboliki chrześcijańskiej, ale mieszają się one również z wierzeniami ludowymi. Tego dnia wspominamy Adama i Ewę, pierwszych ludzi stworzonych przez Boga. Choinka ma być symbolem rajskiego drzewa, dlatego często umieszczano na niej jabłka. Pierwsze choinki na Boże Narodzenie pojawiły się w XV wieku w Niemczech, a w Polsce zwyczaj ten rozpowszechnił się dopiero w XIX wieku. Wcześniej kultywowano zwyczaje agrarne: zawieszano przyozdobioną gałąź lub stawiano w kącie izby snop niezmłóconego zboża. Miał on zapewnić urodzaj w kolejnym roku.

Kolacja rozpoczyna się wraz z pojawieniem się na niebie pierwszej gwiazdki. Dzisiaj, zgodnie z prognozami, słońce zajdzie o godz. 15:26. Na stole poza dwunastoma potrawami, symbolizującymi dwunastu apostołów, powinno się znaleźć pod obrusem siano. Ma ono symbolizować narodziny Jezusa w żłóbku. Kiedyś istniał zwyczaj przynoszenia do domu słomy i siana, które rozkładano na podłodze, żeby upodobnić izbę do betlejemskiej stajenki. Jeśli chodzi o puste miejsce przy stole to według pradawnych wierzeń przypominało ono o duszach zmarłych krewnych, które w czasie przesilenia zimowego przychodziły na ziemię. Teraz, jak informuje diecezja włocławska, ma ono przypominać o obowiązku gościnności w ten szczególny wieczór.

Chrześcijańska kolacja wigilijna zaczyna się od przeczytania przez głowę rodziny fragmentu Pisma Świętego o narodzeniu Jezusa, a później podzielenia się opłatkiem. Zwyczaj ten nie jest znany w Europie Zachodniej, a kultywowany jest jedynie w państwach Europy Środkowo-Wschodniej. Nawiązuje on do błogosławieństwa chleba podczas liturgii w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i zanoszenia go do domów, by podzielić się z domownikami na znak jedności. Gest dzielenia się opłatkiem symbolizuje pojednanie, przebaczenie i wzajemną miłość. W niektórych zagrodach przetrwał też zwyczaj dzielenia się opłatkiem ze zwierzętami domowymi.

Wigilia w Polsce ma charakter wieczerzy postnej. Z tradycji ludowej wywodzi się zwyczaj przyrządzania dań z produktów trudno policzalnych: maku, kaszy, pszenicy, czy grochu. Miało to zapewniać domownikom dobrobyt. Stąd na wschodnich terenach dawnej Rzeczypospolitej, pojawia się kutia z gotowanej pszenicy z makiem, miodem i bakaliami. Tutaj trzeba dodać, że tradycje wigilijne w każdym regionie są nieco inne, a dodatkowo sposób celebrowania wieczerzy to pielęgnowane przez pokolenia tradycje rodzinne. Uroczystą kolację zazwyczaj kończy rozpakowywanie prezentów, które przynosi św. Mikołaj lub Gwiazdor. Dopełnieniem chrześcijańskiego świętowania jest udział w pasterce.

źródło: Diecezja Włocławska